Trias Energetica: tijdloos fundament voor duurzame bouw

Bij duurzaam bouwen wordt vaak gedacht aan high-tech innovaties en futuristische ontwerpen. Maar voordat je je daarin verdiept is het slim om eerst terug te gaan naar de basis: Trias Energetica. Dit concept is al duizenden jaren dé gids voor efficiënter bouwen. Het geheim? Kracht door eenvoud. Met Trias Energetica leg je een solide fundament voor energiebesparend bouwen. Als die basis staat, kun je daarna nadenken over technologieën en innovaties.

Wat is Trias Energetica?

Het concept is veel ouder, maar kreeg deze naam in de jaren ‘70. Het bestaat uit drie stappen om energieverbruik op een gestructureerde structureel te verminderen:

1. Beperk de energievraag 
De beste energie is energie die je niet hoeft te gebruiken. Slimme ontwerpkeuzes zoals goede isolatie, energiezuinige verlichting en een gebouworiëntatie die optimaal gebruik maakt van daglicht, besparen een hoop. 

2. Gebruik hernieuwbare energie 
Als je de energievraag hebt geminimaliseerd is de volgende stap het inzetten van schone, hernieuwbare energiebronnen zoals zon, wind of aardwarmte. 

3. Gebruik fossiele brandstoffen efficiënt 
Kan niet alles met hernieuwbare energie? Zorg dan dat de fossiele brandstoffen die je gebruikt zo slim mogelijk worden ingezet om de impact op het milieu te beperken. 

Trias Energetica niet alleen een handleiding; het is een denkwijze die draait om slim omgaan met energie en middelen.

Een must voor elke bouwstart

Trias Energetica draait om eenvoud. De focus ligt op energie besparen, want de groenste energie is de energie die je simpelweg niet gebruikt. Het concept overstijgt trends en technologie. Het gaat om universele principes die toepasbaar zijn op elk project, groot of klein, waar dan ook.

Hoewel Trias Energetica pas in de jaren ’70 een naam kreeg, werd het al eeuwen geleden toegepast.

De Romeinen richtten hun gebouwen zo in dat ze in de winter optimaal zonlicht vingen, terwijl natuurlijke ventilatie zorgde voor koelte in de zomer. Hun dikke muren en hypocaust-systemen (voorloper van vloerverwarming!) minimaliseerden energieverbruik. 

De Egyptenaren ontwierpen hun gebouwen met dikke muren van klei om de hitte buiten te houden, aangevuld met malqafs (windvangers) die koele lucht naar binnen leidden. Zelfs de natuur doet mee: termietenheuvels inspireren nog steeds architecten met hun ingenieuze temperatuurregulatie. 

Deze oude technieken laten zien dat de eerste stap – energie besparen – al eeuwenlang werkt. 

Hoe passen we dit vandaag de dag toe?

Stap 1: Energie besparen 

In het hedendaags bouwen vormt het beperken van energievraag nog steeds de basis. Enkele strategieën: 

1. Hoogwaardige isolatie: Moderne materialen houden warmte binnen of buiten, afhankelijk van het seizoen. 

2. Passieve zonne-ontwerpen: Gebouwen worden zo geplaatst dat ze zonlicht in de winter benutten en in de zomer blokkeren. 

3. Slimme technologie: Slimme thermostaten en automatische zonwering maken realtime energiebesparing mogelijk. 

4. Natuurlijke ventilatie: Net als de windvangers van de Egytpenaren, maken moderne ontwerpen gebruik van kruisventilatie en zonneschouwen om gebouwen op natuurlijke wijze te koelen.  

5. Thermische massa: Materialen zoals beton slaan warmte op en geven deze langzaam af, wat energievraag vermindert. 

Zodra de energievraag tot een minimum is beperkt, is het tijd voor de volgende stap: schone energie.

Stap 2: Gebruik hernieuwbare energie

Hernieuwbare energie lijkt een modern verschijnsel, maar ook bij dit principe kunnen we afkijken van onze voorgangers. De oude Grieken gebruikten watermolens, en de Egyptenaren vertrouwden op windkracht voor irrigatie.

Vandaag de dag doen we dat op grotere schaal:

1. Zonnepanelen: Zonnepanelen op gevels en daken zetten licht om in elektriciteit.  

2. Windenergie: Moderne turbines vangen de kracht van de wind en zetten dit om in elektriciteit. 

3. Geothermie en waterkracht: Geothermische systemen maken gebruik van aardwarmte voor energiezuinige verwarming en koeling. 

Hoewel hernieuwbare energie natuurlijk belangrijk is, wordt dit al breed begrepen en toegepast. Daarom gaan we daar in deze blog niet te diep op in. In plaats daarvan richten we ons op de andere stappen die net zo essentieel zijn, maar vaak onderbelicht blijven in gesprekken over duurzaam bouwen.

Stap 3: Fossiele brandstoffen efficiënt inzetten

De wereld stapt steeds meer over op hernieuwbare energie, maar fossiele brandstof blijft vaak nodig. Hier geldt: minimaliseer de impact door efficiënte en moderne technologie.

Enkele voorbeelden:

1. Efficiënte HVAC-systemen: Moderne verwarmings-, ventilatie- en airconditioningsystemen gebruiken fossiele brandstoffen, zoals aardgas, zo slim mogelijk. Hierdoor worden uitstoot en energieverspilling beperkt.

2. Warmte-krachtkoppeling (WKK): WKK-systemen wekken elektriciteit en warmte op uit één brandstofbron. Dit zorgt voor optimaal gebruik van fossiele brandstoffen, vooral in industriële en grote complexen.

3. Slimme energiebeheersystemen: Gebouwen die zijn uitgerust met slimme systemen houden het energieverbruik goed in de gaten en passen dit automatisch aan. Zo wordt het gebruik van fossiele brandstoffen zoveel mogelijk beperkt.

De rol van fossiele brandstoffen wordt steeds kleiner. Wereldwijd zetten we in op het afbouwen ervan tegen 2050, terwijl we ondertussen al overstappen naar schonere alternatieven. Tot die tijd zorgen we ervoor dat we de fossiele brandstoffen die we nog gebruiken zo efficiënt mogelijk inzetten.

Duurzaam bouwen en Trias Energetica: een goede match

Duurzaam bouwen draait om slimme keuzes en balans met de natuur. Het betekent energie efficiënt inzetten, natuurlijke hulpbronnen optimaal benutten en gezonde, comfortabele ruimtes creëren. Denk aan het toepassen van zonnepanelen, het gebruik van gerecyclede materialen of ontwerpen die maximaal profiteren van daglicht. De principes van Trias Energetica vormen hierbij de leidraad.

Eerst de energievraag verminderen, dan hernieuwbare energie inzetten, en alleen als het echt niet anders kan fossiele brandstoffen efficiënt gebruiken. Zo vullen Trias Energetica en duurzaam bouwen elkaar perfect aan. Het resultaat zijn energiezuinige, toekomstbestendige gebouwen die het milieu minimaal belasten en volop comfort bieden.

Eenvoud als kracht

Duurzaamheid hoeft niet ingewikkeld of duur te zijn. Dat bewijst Trias Energetica. Het gaat niet om futuristische technieken, maar om slim nadenken over energiegebruik. Door simpele principes toe te passen maken we duurzaamheid voor iedereen bereikbaar. Of je nu een klein huis bouwt of een groot kantoorpand.

Trias Energetica is meer dan een technische aanpak. Het is een manier van denken die gericht is op slim en bewust omgaan met energie. Bij DIBS42 combineren we BIM-technologie met deze principes om elk project zo duurzaam mogelijk te maken. Zo creëren we gebouwen die energiezuinig zijn én perfect passen in hun omgeving.  

Auteur: Djorhia Nijssen-Treskes, mede-oprichter en BIMbaas bij DIBS42