Er wordt van alles geschreven over LOD. Een deel van deze content veroorzaakte laatst nog een interessante en bovendien nuttige discussie tussen leden van ons team. Daarom besloten wij dit artikel te schrijven. Iedereen die ook maar enigszins bekend is met BIM, is de term ‘LOD’ vast weleens eerder tegengekomen. LOD staat voor ‘Level of Detail’, of ‘Level of Development’; maar ‘Level of Discussion’ zou minstens zo treffend zijn. Sinds het prille begin van de digitalisering van de bouw, wordt deze term al gebruikt. Of eigenlijk, misbruikt. Daarom denken wij dat het tijd wordt om onze inzichten hierover met jullie te delen.
‍

LOD Framework

Om de wereld van LOD te begrijpen, moeten we eerst een kleine stap terug in de tijd maken. Aan het einde van de jaren 70 en in het begin van de jaren 80, rond de tijd dat de eerste computers en videogames in 3D ontwikkeld werden, ontstond het idee voor ‘Levels of Detail’. Het werd gezien als een manier om gedetailleerde en complexe scènes te kunnen weergeven, zonder daarbij de beperkte hardware te overbelasten.

Terug naar het heden, waarin LOD binnen de computer- en gamewereld een cruciale rol speelt bij het beheren van het detailniveau van 3D-modellen. Door te schakelen tussen versimpelde weergaves voor verre objecten en complexe, gedetailleerde ontwerpen van dat wat dichtbij is, weet LOD de balans te vinden tussen kwaliteit en efficiëntie.
‍

LOD in BIM

Het concept van Level of Detail/Development (LOD) zal bekend voorkomen voor wie zich al vroeg bezighield met BIM. In 2004 ontwikkelde Vico Software “Model Progression Specification”, en legde daarmee de basis voor het denken over verschillende levels van detail. Het American Institute of Architects (AIA) had al snel door wat deze ideeën voor de bouw konden betekenen. In 2008 omarmden ze LOD en presenteerden ze vijf verschillende Levels of Development (LOD100-LOD500) in het Building Information Modeling-protocol. Dit protocol, herzien in 2013, wordt internationaal erkend als leidende gids voor de globale BIM-standaard. In veel landen zijn de richtlijnen van de AIA direct overgenomen, en in een reeks andere landen, waaronder Nieuw-Zeeland, worden aangepaste varianten gebruikt.
‍

Huidige Landschap

De inzichten van verschillende organisaties, gecombineerd met de bijdrage van ervaren softwareontwikkelaars, heeft geleid tot de ontwikkeling van nieuwe varianten van LOD. Hoe fijn dit ook is; dit leidt wel tot uitdagingen voor de samenwerking tussen verschillende belanghebbenden. Daarom is het van cruciaal belang om de verschillende interpretaties van LOD te begrijpen, zeker als het gaat om praktische toepassingen die verder gaan dan het weergeven van modellen. Dit brengt ons bij de vraag wat de bredere relevantie van LOD voor BIM kan zijn – verder dan alleen virtuele weergave, tot op het niveau van onderhoud, ontwerp en constructie.
‍

LOD in de Praktijk

Los van het gebruik in je viewer, VR-, AR- en XR-ervaring, of iets anders wat te maken heeft met de virtuele weergave van je modellen: welke rol kan LOD nog meer spelen binnen BIM? Denk er even over na. Wat zegt LOD nog meer? Het zegt verder vrijwel niets over onderhoud, ontwerp, of de constructie zelf. Zou je bijvoorbeeld de voorkeur geven aan een luchtbehandelingsunit die gedetailleerde modellering omvat van elk onderdeel, waaronder filters, schroeven en moeren, met verplaatsbare filters, verwarmingen en individueel te selecteren elementen? Of hecht je meer waarde aan een parametrische, machinaal leesbare, lichte, snelle, en accurate family? Eén die alle essentiële informatie bevat, ofwel via specifieke paramaters (zoals het type filter en onderhoudsinstructies voor dat filter), ofwel via zichtbaarheid (zoals de vorm en afmetingen van een object, waar het kan worden aangesloten en informatie over het onderhoudsgebied)? Belangrijke vragen, die met LOD niet beantwoord kunnen worden.
‍

Het Knelpunt van LOD

Zoals wij het zien, is het LOD-framework wat abstract in de huidige vorm. De bestaande categorieën sluiten niet volledig aan op daadwerkelijke processen binnen ontwerp, constructie en onderhoud. Gebruikers van LOD proberen gebruik te maken van de vele mogelijkheden, en stellen vragen over o.a. het detailniveau, in welke fase welke informatie nodig is en hoe gedetailleerd ze hun ontwerp willen hebben – iets wat leidt tot een versimpelde benadering. De vraag die ze zouden moeten stellen is: welke informatie heb ik nodig op welk moment tijdens de ontwerp-, constructie- en onderhoudsfase. Het valt regelmatig op dat bij grootschalige projecten die gebruik maken van het LOD-framework, essentiële details en de onderliggende redenering voor het optimaliseren van de verschillende processen, vaak over het hoofd worden gezien. Belanghebbenden moeten daarom begrijpen hoe uitgebreid modelleren in elke fase verband houdt met budgettering, planning, en uitvoering.

Ondanks alle pogingen om het LOD-framework te verfijnen en toe te passen in BIM, blijven er problemen in de universele toepassing. De interpretatie van belanghebbenden kan nogal verschillen, waardoor er misverstanden over het gebruik kunnen ontstaan. De essentiële informatie moet centraal staan, daarna is er ruimte voor LOD.
‍

Afsluitende Gedachte

LOD specificeert de details van je model over de verschillende projectfases, en hoopt je daarmee een zorgeloze constructiereis te bieden. Hoewel LOD in de kern zeker wel inzichten biedt in de details en complexiteiten van model, zou het niet de focus van een project moeten zijn, aangezien het vaak onduidelijk is en niet aansluit bij hoe een bouwproces daadwerkelijk verloopt. Te veel op LOD leunen verstoort de communicatie tussen belanghebbenden en kan zo een negatieve invloed hebben op het eindresultaat.

Het huidige LOD-framework moet kritisch bekeken worden, maar kan wel dienen als beginnershandleiding voor BIM. Wij zijn van mening dat LOD alleen moet worden gebruikt waar het voor is ontworpen. Het is bijvoorbeeld hartstikke nuttig voor het doorlopen van modellen in webbrowsers. Als we LOD vooruit willen helpen, zullen we opnieuw moeten gaan nadenken over de praktische toepassing.

Tot zover onze inzichten, maar we zijn natuurlijk nog wel benieuwd naar jouw mening. Wat vind jij van LOD? Hoe zou jij er gebruik van willen maken?